اولین قدم نظامی جوان برای رسیدن به «پنج گنج»/ اهمیت تصحیح پورنامداریان در چیست؟
تاریخ انتشار: ۷ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۴۵۶۴۸
تصحیح و شرح نامداریان بر مخزن‌الاسرار غنیمتی است که با همراهی آن، می‌توان نگاه دقیق‌تری به ذهن و زبان شاعر داشت و از دقایق هنری و زبانی او لذت بیشتری برد. - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نظامی گنجوی با «پنج گنج»، نام خود را برای همیشه تاریخ به عنوان یکی از قله‌های ادب فارسی ثبت کرد؛ پنج اثری که پس از او مورد تقلید و تتبع بسیاری دیگر از شاعران و سخنوران قرار گرفت، اما هیچ‌کدام این توفیق را نداشتند که حداقل هم‌پایه آثار او باشند، آنها که مهارت و ذوق ادبی بیشتری داشتند، تنها به یک مقلد موفق بودن اکتفا کردند؛ گویی هرآنچه پس از او در وادی داستان‌سرایی منظوم خلق شد، در سایه «پنج گنج» قرار گرفت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
قرن ششم را باید یکی از دوره‌های طلایی و درخشان ادب فارسی در نظر گرفت. سیری که از قرن سوم برای رشد ادب فارسی آغاز شده بود، در این قرن با حضور شاعرانی چون نظامی، خاقانی و... به اعتلای خود رسید و توانست برگ زرینی در تاریخ ادب فارسی رقم بزند. نظامی گنجوی در این میان، با سرودن اولین اثر از «پنج گنج» کوشید تا توانایی خود در شاعری را به رخ دیگر هم‌قطاران بکشاند. «مخزن‌الاسرار» که اولین اثر او در این مجموعه پنج جلدی است، به لحاظ زبانی، دیریاب‌تر از دیگر آثار اوست؛ بسیاری بر این باورند که چون این اولین اثر او به شمار می‌آید، نظامی تلاش داشته تا در اولین قدم به اصطلاح میخ خود را محکم‌تر بکوبد و مهارت خود در سخنوری را به دیگر سخنوران نشان دهد.
نظامی جوان و اولین قدم برای رسیدن به «پنج گنج»
«مخزن‌الاسرار» مشتمل بر دو هزار و 260 بیت است که نظامی این منظومه را در دوران جوانی خود در حدود سال 570 هجری قمری نگاشته است. در مخزن‌الاسرار، نکته‌های اخلاقی و تعلیمی با بیانی آکنده از تصویر‌های شاعرانه و تخیل‌آمیز همراه شده و در این راستا از تلمیحات و اشارات دینی و مذهبی و ملی مدد جسته شده است. هرچند نظامی در سرودن این مثنوی به «حدیقةالحدیقه» نظر داشته و هم در وزن و سبک و هم در شیوه‌های بیان تا حدی از سنایی پیروی کرده است، ولی مخزن الاسرار، مثنوی حکیمانه و عارفانه‌ای است که دارای زبانی استوار و هنرمندانه است و حقیقتاً در این منظومه می‌توان به بسیاری از اسرار نهفته عرفانی دست یافت.
شاهکارهای نگارگران نام‌آور هند در «پنج گنج» نظامی+ عکساین کتاب در 20 مقاله سروده شده و نظامی در آغاز هر مقاله، سخنی به میان می‌آورد و نکات عرفانی و اخلاقی آن را مورد بررسی قرار می‌دهد و پس از آن که به راحتی در مخاطب و بر ذهن او نفوذ پیدا می‌کند، با بیان حکایت‌های شیرین، آن مطلب را به گونه‌ای زیبا به نظم در می‌آورد و در پایان معمولاً می‌کوشد که در چند بیت، سخنان خود را خلاصه کرده و به نتیجه‌ای که می‌خواسته، دست یابد.
مخزن‌الاسرار؛ شاهکار ادبیات تعلیمی
رد پای تأثیرپذیری نظامی در «مخزن‌الاسرار» را می‌توان از حدیقه سنایی جست؛ سنایی که بر شاه‌راه شعر و ادب فارسی ایستاده و بر شاعران بسیاری پس از خود؛ از مولوی گرفته تا حافظ و دیگران، تأثیر گذاشته است. با این حال، هنر شاعری، ذوق و زبان مستحکم نظامی در این منظومه سبب شده تا خود به عنوان یک اثر مستقل، مورد توجه اهل فن قرار گیرد و از همان آغاز تا به امروز، به عنوان یکی از آثار تعلیمی شاخص در ادب فارسی مطرح باشد.
نظامی کلام خود در این اثر را با حمد الهی آغاز می‌کند و سپس به نعت پیامبر اکرم(ص) می‌پردازد. بخش قابل توجه و خواندنی کتاب نیز به خلقت نبی خدا و معراج پیامبر اکرم(ص) اختصاص دارد. تعابیر شیرین و تازه در کنار قرار گرفتن آرایه‌های لفظی و معنوی بسیار در قطعات مختلف کتاب، سبب شده تا این اثر به یکی از خوش‌خوان‌ترین آثار منظوم تعلیمی تبدیل شود.
هرچه دیگر منظومه‌های «پنج گنج» گرایش به سادگی دارند، «مخزن‌الاسرار» به دلیل استفاده از همین آرایه‌ها و تلاش شاعر برای به کمال رساندن لفظ در کنار معنا، سبب شده تا برخی از مفاهیم ابیات برای مخاطب، به ویژه مخاطب امروز، دیریاب باشد؛ از این رو همواره داشتن شرحی در کنار این منظومه که پرده از دشواری‌ها بردارد، خواسته دل بسیاری از شیفتگان ادب فارسی به ویژه دانشجویان بوده است.
ارائه تصحیح جدیدی از مخزن‌الاسرار به کوشش پورنامداریان
مهمترین تلاشی که در حوزه آثار نظامی تا پیش از این صورت گرفته، تصحیح وحید دستگردی از پنج گنج است. هرچند کار وحید دستگردی خالی از خلل نبوده، اما غنیمتی بود که به واسطه آن می‌توان به متنی متقن‌تر و اصیل‌تر دست یافت. در کنار این تصحیح، همواره جای خالی یک اثر که شرحی از ابیات باشد، خالی بوده است. تقی پورنامداریان، استاد دانشگاه و پژوهشگر، چند سال پیش شرحی از ابیات مخزن‌الاسرار را به علاقه‌مندان ارائه کرده بود که از سوی انتشارات علمی و فرهنگی به چاپ رسیده بود. شرحی که تنها به بخشی از کتاب می‌پرداخت. نامداریان در آن کتاب وعده ارائه متنی کامل‌تر داده بود؛ متنی که چندی پیش نهایتاً با چند سال تلاش و تحقیق به ثمر نشست و از سوی انتشارات سخن به چاپ رسید. نامداریان در این اثر، ضمن ارائه تصحیح جدیدی از مخزن‌الاسرار، به شرح برخی از ابیات نیز پرداخته است.
روش کار نامداریان در مقدمه کاملاً توضیح داده شده است. در مقدمه این اثر می‌خوانیم: کتاب «مخزن الاسرار» نخستین سرودۀ نظامی است که به بهرام‌شاه از سلسلۀ منگوجیان تقدیم شده است که از سال 550 تا 615 سلطنت کرده است و در زمانی که نظامی این مثنوی را می‌سرود، در اوج قدرت بوده است. این مثنوی در بحر سریع مطوی موقوف مکشوف: مفتعلن مفتعلن فاعلان/ فاعلن که مطابق نسخۀ مصححین 2217 بیت است، سروده شده است.
"پنج گنج" با قدمتی 550 ساله در کتابخانه ملیاین مثنوی را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد: بخش اول شامل ابیاتی در توحید و ستایش و ذکر عظمت و قدرت خداوند و مناجات به درگاه اوست و نعت‌هایی دربارۀ پیامبر اکرم و توصیف معراج آن حضرت، مدح ملک فخرالدین بهرام‌شاه و سپس گفتارهایی دربارۀ سبب نظامک کتاب، فضیلت سخن، برتری سخن منظوم بر منثور، در معرفت دل و طلب حقایق و سپس توصیف مکاشفه‌هایی در خلال دو خلوت است که حدود هشتصد بیت به بیان این مقدمات اختصاص دارد.
بخش دوم کتاب شامل 20 مقاله است که در آنها مطالبی اخلاقی و گاه انتقادی طرح می‌شود که در خلال بسط و بیان، با اندیشه‌ها و مضامین و تصویرهایی مناسب همراه می‌شود و مخاطب به رعایت آنها سفارش و ترغیب می‌شود و در پایان هم داستانی نقل می‌گردد که با موضوع کانونی مقاله کم‌وبیش تناسبی دارد. این کتاب بعد از مقالۀ بیستم با 24 بیت که در ذیل عنوان «ختم کتاب» آمده است، پایان می‌پذیرد که توصیفی از کتاب «مخزن» و بیان قدر و قیمت آن است و اینکه در هر حال تحفه‌ای ناچیز به درگاه ملک است و هر سخنی در آن از ادب و دیانت برخاسته است.
از میان آثار نظامی همین اولین اثر اوست که صبغۀ تعلیمی دارد و محتوای آن در بخش دوم، طرح همان مطالب حکمی و اخلاقی با صبغۀ عرفانی است که در آثار مشابه دیگر نیز ملاحظه می‌شود.
«مخزن الاسرار» اثری از نوع تعلیمی و حکمی است. زمینۀ معنایی این نوع شعر غالباً بر اساس ارزش‌های معنوی و بایست و نبایست‌های اخلاقی و تعلیم چگونه زیستن و بیان وظایف انسان نسبت به خدا، جامعه و طریق رستگاری او بنا می‌شود. طبیعی است مخاطب اینگونه آثار بیشتر مردم عادی و کم‌سوادند؛ زیرا باسوادان و تحصیل‌کردگان به‌ویژه در دوران کهن با این اخلاقیات کم‌وبیش آشنا بوده‌اند و نیاز به تعلیم نداشته‌اند. در این مثنوی هیچ‌یک از عناصر بلاغی دیده نمی‌شود؛ زبان غالباً پیچیده و گاه در مقایسه با زبان شاعران خراسان و عراق ناآشنا و در مواردی بیش از حد موجز است. وزن انتخاب‌شده برای مثنوی نیز روان و مناسب برای روایت و بیان شعر تعلیمی نیست و مطالب اخلاقی به‌آسانی در آن جا نمی‌افتد و چه‌بسا بیشتر از محتوا خودنمایی می‌کند و ضرب‌آهنگ مقتضی حال موضوع و مطابق با احوال روانی مخاطبانی که توقع نصیحت‌گویی موقرانه دارند نیست.
اهمیت تصحیح پورنامداریان در چیست؟
در انتخاب نسخه‌ها برای این تصحیح بنای مصححان بر این بوده است که تنها از نسخه‌هایی استفاده کنند که تاریخ کتابت آنها نهایتا تا آخر قرن هشتم هجری باشد. نسخه‌های متأخر که شمارشان نیز بسیار است، هم افزوده‌های بسیاری دارند و هم در ضبط‌ها بی‌دقت یا کم‌دقت‌اند.
کهن‌ترین نسخۀ مورد استفاده نسخۀ ایندیاآفیس با تاریخ کتابت 637 و نسخۀ دوم از لحاظ قدمت نسخۀ سنت‌پتربورگ با تاریخ کتابت 710 هجری است. متأسفانه این دو نسخه با اینکه پیش از نسخۀ سوم یعنی نسخۀ پاریس کتابت شده‌اند، اعتبار و کیفیت بهتری ندارند. نسخۀ پاریس با تاریخ کتابت 763 ضبط‌های بهتر و اصیل‌تری دارد و مصححان ناچار ضمن لحاظ‌کردن ترتیب تاریخی در ضبط نسخه‌بدل‌ها، نسخۀ پاریس را اصل قرار داده‌اند.
در این تصحیح از 13 نسخۀ خطی استفاده شده که بر اساس تاریخ کتابت آنها یا بر اساس برآورد مصححان مربوط به پیش از قرن نهم هجری‌اند. از لحاظ تعداد نسخه‌ها و ترتیب تاریخی نسخه‌ها و نیز نسخ قدیم‌تر که تاکنون در دسترس سایر مصححان نبوده است، می‌توان ادعا کرد این تصحیح مزیتی بر تصحیح‌های پیشین دارد. مقدمۀ مصححان در بیان نسخه‌های مورد استفاده، روش تصحیح، نام و لقب نظامی، عصر و محل زندگی نظامی، آثار نظامی، زبان نظامکی، ساختار و سبک مخزن‌الاسرار و عقاید اهل عصر در ابتدای کتاب آمده که مشحون از بیان نکات دقیق است. در شرح ابیات نیز کوشیده شده تا آنجا که لازم است مشکلات ابیات را چه در حد مفردات و ترکیبات و چه در صورت لزوم معنی ابیات روشن شود و حتی المقدور از بیان مسائل نامربوط به ابیات پرهیز شده است. در پایان کتاب نیز فهرست‌های متعددی افزوده شده که استفاده از کتاب را برای پژوهشگران و محققان آسان‌تر می‌کند.
تصحیح و شرح نامداریان بر مخزن‌الاسرار غنیمتی است که با همراهی آن، می‌توان نگاه دقیق‌تری به ذهن و زبان شاعر داشت و از دقایق هنری و زبانی او لذت بیشتری برد. نشر سخن این اثر را در هزار و 100 نسخه منتشر کرده و در دسترس علاقه‌مندان به ادب کلاسیک قرار داده است.
انتهای پیام/
منبع: تسنیم
کلیدواژه: نشر سخن کتاب مخزن الاسرار تاریخ کتابت ادب فارسی اولین اثر پنج گنج نسخه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۴۵۶۴۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بازجویی‌هایی که به مرگ رئیس دانشگاه تهران ختم شد
کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، یکی از دو کودتای ننگین تاریخ معاصر ایران زمین است که هر دو توسط خاندان پهلوی پدر و پسر صورت گرفت.
کودتایی که علاوه بر نیروهای سیاسی، برخی فرزانگان این کشور از جمله علی اکبر دهخدا را نیز به مسلخ برد و نشان داد شبه دمکراسی و شبه مدرنیته شاهنشاهی، با فرزانگانش چگونه سرناسازگاری را گذاشته است.
لغت نامه و امثال و حکم مهمترین پروژه دهخدابه گزارش خبرآنلاین؛ علی اکبر دهخدا معروف به دخو (نام مستعار او در نشریه؛ مخفف دهخدا) شاعر، طنزپرداز، روزنامه نگار، و مبارز سیاسی بود که فعالیت اش را از دوره قاجار آغاز و در دوره محمدعلی شاه مجله صوراسرافیل را منتشر کرد. صور اسرافیل به دلیل انتشار مقالات انتشار مقالاتی علیه استبداد شاه پس از ۱۳ ماه توقیف وسردبیر آن جهانگیرخان صوراسرافیل به دستور محمدعلی شاه اعدام شد.
پس از آن دهخدا به سوئیس رفت و سه شماره دیگر از صوراسرافیل را در آنجا منتشر کرد. با سقوط سلسله قاجار، و روی کارآمدن پهلوی، دهخدا به ایران بازگشت و تا سال ۱۳۱۱ چهار جلد از «امثال و حکم» را منتشر کرد. بازگشت دهخدا به ایران هم‌زمان با آغاز مشروطیت بود. دهخدا از دست پروردگان شیخ هادی نجم‌آبادی محسوب می‌شود که در جنبش مشروطه نقشی مهم ایفا کرد. دهخدا در بیان خاطرات خود، «تربیت عقل» خویش را به شیخ هادی «طائب ثراة» نسبت داده است و او را همراه دو مربی دیگر خود، «وجودی استثنایی» خوانده‌است.
پس از پایان نخستین جنگ جهانی، دهخدا از فعالیت‌های سیاسی کناره گرفت، و در دوره‌ی پادشاهی رضاشاه به کار‌های علمی، ادبی و فرهنگی پرداخت. در این دوره است که او به عنوان سیاستمداری میانه رو وارد میدان سیاست ایران می‌شود. او از جمله روشنفکران صاحب نامی است که با مشی‌ای میانه، یک پا در قدرت و یک پا در میان مردم داشت و تلاش می‌کرد منافع ملی را همواره حفظ کند.
از این رو در سال ۱۳۰۶ مدرسهٔ سیاسی به مدرسهٔ عالی حقوق و علوم سیاسی تغییر نام یافت، مسئولیت ریاست آن را علی‌اکبر دهخدا به عهده گرفت. در سال ۱۳۱۴ به عضویت فرهنگستان ایران انتخاب شد. از زمان تأسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ ریاست دانشکده حقوق و علوم سیاسی را تا سال ۱۳۲۰ به عهده داشت. در این سال از خدمات دولتی بازنشسته شد و یکسره به کار لغتنامه پرداخت.
در همین دوران بود که در جواب استفسار دوستان که چرا شعر و نثری به سبک آنچه در صور اسرافیل منتشر می‌کرد نمی‌سراید و نمی‌نویسد، می‌گفت: «در این زمانه بسیارند کسانی که حاضرند وقت و نیروی خود را صرف شعر گفتن و مقاله نوشتن و طبع و نشر آنها در روزنامه‌ها و مجلات کنند، ولی شاید کمتر کسی باشد که بخواهد و بتواند با تألیف آثاری مانند امثال و حکم و لغتنامه وظیفه‌ای دشوار و خسته‌کننده و طاقت‌سوز، ولی واجب را تحمل کند.» در نخستین کنگره نویسندگان ایران در تیر ماه ۱۳۲۵ دهخدا در هیئت رئیسه شرکت داشت. در همان سال از جمله نویسندگان و اهل فرهنگی بود که بیانیه صلح استکهلم را امضاء کرد.
مهمترین پروژه دهخدا، کار بر روی «لغت نامه» است. پروژه‌ای که عمر گرانقدرش را برای تدوین آن صرف کرد. بنا بر روایت‌های تاریخی و به نقل از موسسه دهخدا، «دهخدا کار تالیف لغت نامه را به تنهایی و در خانه خود انجام می‌داد و نتیجه تحقیقات و پژوهش هایش را بر روی برگه‌هایی یادداشت می‌کرد. پس از آن که بیش از دو میلیون برگه یادداشت جمع شدند، دهخدا به این فکر می‌افتد که این برگه‌ها را در قالب کتاب چاپ کند. با این حال سرمایه‌ای برای این کار نداشت.»
به نظر می‌رسد فرزانگی، و عدم وابستگی به رانت قدرت، گریبانش را می‌فشرد به نحوی که به دلیل فقدان سرمایه قادر به انتشار تنها یک جلد از لغتنامه شد. «دهخدا با رنج زیاد، اندک سرمایه‌ای جمع و اولین جلد لغت نامه اش را در سال ۱۳۱۹ منتشر کرد. او در سال ۱۳۲۰ از مدرسه عالی حقوق و علوم سیاسی بازنشسته شد و همچنان در تلاش برای کسب سرمایه جهت چاپ جلد‌های دیگر لغت نامه بود.» فقدان سرمایه لازم، باعث شد، و ثروت تمام زندگی اش را به مجلس شورای ملی وقت بسپارد: «او در سال ۱۳۲۴ میلیون‌ها برگه‌ای را که حاصل تحقیقاتش در گردآوری لغت نامه بود، به ملت ایران هدیه کرد و آن را به مجلس شورای ملی سپرد.»
پاداش روشنفکر ادیب و مسئول، زندان و قطع حقوقاو از جمله روشنفکران صاحب نامی است که با مشی‌ای میانه، یک پا در قدرت و یک پا در میان مردم داشت و تلاش می‌کرد منافع ملی را همواره حفظ کند. فراستخواه در کتاب کنشگران مرزی، دهخدا را نیز در زمره کنشگران مرزی تحلیل می‌کند. موسسه لغت نامه از نظر فراستخواه و مسئولیت‌هایی که او در زندگی خود برعهده داشته، «عملکردی است در فضای واسط میان دستگاه حکمرانی، از یک سو و حیات مدنی و فکری و فرهنگی و اجتماعی جامعه از سوی دیگر. صص ۳۲ و ۲۲۰» یکی از مهمترین سرفصل‌های زندگی دهخدا، همراهی او با دکتر محمد مصدق رهبر نهضت ملی شدن نفت ایران است.
او که خود به زبان و ادب پارسی علاقه و اهتمام داشت، مسئولیت روشنفکری و نقد قدرت و ظرفیت سازی و اصلاح آن به همراه اصلاح جامعه، باعث می‌شد تا از اوضاع و احوال روزگار خود غافل نشده و به حوزه سیاست وارد شد. یکی از فراز‌های روشن زندگی دهخدا حمایت از محمد مصدق در دوران نخست وزیری اش است. این دوستی برای او هزینه سنگینی نیز به همراه داشت. شفیعی کدکنی در دهمین مراسم بزرگداشت علی اکبر دهخدا گفت: «در حق دهخدا کوتاهی کرده‌ایم، دهخدا چوبِ همکاری و دوستی و عشقش به دکتر محمّد مصدّق را می‌خورَد و هنوز هم می‌خورَد.»
در وقایع کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ علیه دکتر مصدق، علی اکبر دهخدا دستگیر و مورد بازجویی‌های فراوان قرار گرفت و دچار لطمات فراوان شد. حقوق بازنشستگی دهخدا قطع و از سخنرانی و فعالیت در مجامع عمومی منع شد و هرچند وقت یک بار جهت پاسخ دادن به برخی سوالات به شهربانی احضار می‌شد.
محمد دبیرسیاقی پژوهشگر موسسه دهخدا می‌نویسد: «آخرین بار در ۲۵ مهر ۱۳۳۲، او را به دادستانی دعوت کردند، و پس از ساعت‌ها معطلی و پاسخ به سوالات تکراری، رنجور و خسته او را به منزل بازگرداندند و در هشتی منزل رها کردند. پیر فرسوده از حال برفته بی آگاهی اهل خانه، ساعت‌ها نقش بر زمین بماند تا خادمی که برای ادای فریضه صبح برخاسته بود، کالبد فسرده اش را به درون حمل کرده و اهل خانه را آگاه ساخته تا تیمارداری وی کنند.» دهخدا بعد از این واقعه با ابتلا به سینه‌پهلوی شدید، سرانجام در هفتم اسفندماه سال ۱۳۳۴ زندگی را بدرود گفت.
محمدرضا شفیعی کدکنی و علی اکبر دهخدا
پهلوی دوم به دلیل همراهی دهخدا با مرحوم مصدق، او را آنگونه نقره داغ کرد که سرمشقی برای دیگر متفکران این مرزو بوم باشد. اندیشمندی که سال‌ها عمر خود را صرف عظمت ایران و ایرانیان کرده بود. به همین دلیل است که کدکنی در پیامی به دهمین مراسم بزرگداشت علی اکبر دهخدا در باره اش می‌گوید: «بنده بار‌ها و بار‌ها هم اندیشیده‌ام و هم گفته‌ام و شاید هم نوشته باشم که در قرن بیستم کسانی که مفهوم ایران را به لحاظِ فرهنگی حفظ کرده‌اند و گسترش داده‌اند و مایهٔ بقاء و استمرار و جاودانگی آن شده‌اند، افرادی هستند که ما در کنار بزرگانِ قدیم‌مان امثال فردوسی و نظامی و سعدی و حافظ باید برای‌شان احترام قائل بشویم و به تناسبِ خدماتی که به فرهنگِ ملّیِ ما کردند، سپاسگزارِ آنها باشیم تا جامعه بداند که ملّتِ ایران قدرشناس پاسداران فرهنگِ ملّیِ او هستند. فکر می‌کنم اگر معدل همه کوشش‌هایی که در این قرن در جهت پاسداری از فرهنگ ملّی ما انجام شده است گرفته بشود، علی‌اکبر دهخدا بالاترین جایگاه را در این برآورد حتماً دارد.»
این گفته کدکنی، برای دانشجویان و استادان رشته ادبیات فارسی، علاوه بر امثال حکم، و لغت نامه، یادآور برخی دیگر از ۲۰ اثر مهم دهخدا از جمله تصحیح دیوان منوچهری، تصحیح دیوان حافظ، تصحیح دیوان سید حسن غزنوی، تصحیح دیوان مسعود سعد، تصحیح دیوان سوزنی سمرقندی، تصحیح دیوان فرخی سیستانی، تصحیح دیوان ابن یمین، تصحیح لغت فرس اسدی، تصحیح صحاح الفرس، تصحیح یوسف و زلیخا و ... است. از این رو است که می‌گوید: «دهخدا اگر به فرهنگِ دیگری تعلّق داشت، مردم آن فرهنگ، هرقدر هم عقب‌افتاده بودند، بیشتر از این که ما نسبت به او احترام قائلیم، احترام قائل می‌شدند. ما در حق دهخدا کوتاهی کرده‌ایم و نسل‌های اکنون و آینده باید جبران این کوتاهی ما را بکنند. دهخدا چوبِ همکاری و دوستی و عشقش به دکتر محمّد مصدّق را می‌خورَد و هنوز هم می‌خورَد.»
اعلام زمان و مکان بررسی مدارک آزمون استخدامی آموزگاری در فارس